Zurita

Chilijski poeta Raúl Zurita (ur. w 1950 r. w Santiago) należy do ścisłej czołówki najwybitniejszych poetów hiszpańskojęzycznych. Świadczy o tym nie tylko długa lista nagród literackich, którymi został uhonorowany, jak np. należące do najbardziej prestiżowych w hiszpańskojęzycznym świecie Premio Nacional de Literatura (2000), Premio Iberoamericano de Poesía Pablo Neruda (2016) i Premio Reina Sofía de Poesía Iberoamericana (2020). Od lat Zurita pozostaje jednym z istotniejszych kandydatów do literackiej Nagrody Nobla, co warto podkreślić niezależnie od tego, jak tę nagrodę oceniamy. Co więcej, jako poeta, artysta interdyscyplinarny i wpływowa postać w świecie literacko-artystycznym, przez wiele lat wykładał gościnnie na wielu prestiżowych i opiniotwórczych uniwersytetach, takich jak Uniwersytet Stanu Kalifornia czy Uniwersytet Harvarda. Ponadto za swoją twórczość został uhonorowany kilkoma doktoratami honoris causa, m.in. Universidad de Alicante. O znaczeniu tego pisarza dla literatury i języka hiszpańskiego może też świadczyć fakt, że w 2015 roku biblioteka elektroniczna Instytutu Cervantesa zainaugurowała Bibliotekę Zurity, co stawia go w panteonie literatury hiszpańskojęzycznej obok takich gigantów literatury jak Miguel de Cervantes, Luis de Góngora, Federico García Lorca czy dwoje chilijskich noblistów: Gabriela Mistral i Pablo Neruda.

Kilkuset stronicową i wielowątkową książkę poetycką ZURITA otwiera kilka stron z obrazami masywnych chilijskich klifów wyrastających z Oceanu Spokojnego. Tom dzieli się na trzy części, rozpięte między zmierzchem, półmrokiem a świtem z 10 na 11 września 1973 roku, kiedy miał miejsce wojskowy zamach stanu generała Augusta Pinocheta, a w Chile rozpoczynała się brutalna dyktatura wojskowa. Słowo ZURITA, określające zarówno książkę, jak i jej autora, to również wyraz głosu poetyckiego przejmowanego kolejno przez nieskończoną liczbę innych głosów, w których splatają się różnorodne wątki: historia prywatna i historia Chile, jeden z najbardziej bolesnych epizodów w życiu kraju i dotkliwe rany poniesione w życiu prywatnym, monumentalne krajobrazy i wstrząsające sceny, tłumy obrócone w popiół i miasta zrównane z ziemią, ludobójstwa i dyktatury, które uczyniły wiek XX najokrutniejszym ze znanych ludzkości. Napisana bezpośrednio, w czasie teraźniejszym, a jednocześnie tak, jakby wszystko, czego dotyczy, wydarzyło się setki, tysiące, a może setki tysięcy lat temu, książka pozwala czytelnikowi zanurzyć się w kilkusetstronicowym frenetycznym fresku, w którym poezja przekształca się w opowieść, a opowieść w historię. Dlatego zdaniem krytyków ZURITA to najważniejsze dzieło kluczowego poety naszych czasów, a zarazem jedna z najodważniejszych propozycji w literaturze XXI wieku.