Simplices fenestrae cistercienses

Specyfikę przeszkleń w kościołach cystersów dostrzeżono już u zarania nowoczesnej historii sztuki, jednak ich odmienność od „głównego nurtu” twórczości witrażowej, a także względna prostota artystyczna spowodowały, że przeważnie pojawiały się one na marginesie opracowań dotyczących dziejów witrażownictwa. Tymczasem konieczność zastosowania się do ścisłych zaleceń Kapituły Generalnej zgromadzenia zaowocowała stworzeniem wyjątkowych dzieł o charakterze programowo abstrakcyjnym, minimalistycznych pod względem techniki i środków wyrazu. Joanna Utzig, dostrzegając unikatowość i szczególny kontekst kulturowy cysterskich przeszkleń, na kartach książki Simplices fenestrae cistercienses postawiła je w centrum uwagi. Publikacja – owoc szeroko zakrojonych badań – poświęcona jest witrażom powstającym na potrzeby cystersów od momentu ukonstytuowania się zakonu w XII stuleciu do około połowy XIII wieku. Witraże cysterskie pochodzące z tego okresu zachowały się w różnych regionach Europy, najliczniej na terenie Francji i Niemiec. Autorka uwzględniła jednak w swoich rozważaniach także dzieła, które przetrwały jedynie w reliktach (w tym znaleziska archeologiczne) oraz  przeszklenia znane wyłącznie ze źródeł pisanych lub ikonograficznych. Szczególnym zainteresowaniem obdarzyła witraże należące do tytułowej kategorii simplices fenestrae, prezentując czytelnikom wszechstronne i bogato ilustrowane opracowanie związanej z nimi problematyki. Książka stanowi XI tom serii Studia z historii sztuki dawnej Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Muzeum Narodowego w Krakowie pod red. Marka Walczaka, cenionej nie tylko przez historyków sztuki i historyków, ale także wszystkich pasjonatów kultury materialnej i artystycznej dawnych wieków.

Publikacja została dofinansowana z programu „Doskonała nauka” Ministra Edukacji i Nauki (zgodnie z umową nr DNM/SN/514747/2021) oraz ze środków Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Muzeum Narodowego w Krakowie.