M Mąż opatrznościowy

Na początku 1925 roku najmłodszy premier w dziejach Włoch, człowiek, który wziął na siebie odpowiedzialność za morderstwo Matteottiego, jakby to był powód do dumy, leży nieprzytomny z bólu w kałuży krwawych wymiocin na podłodze swej garsoniery. Benito Mussolini, „syn stulecia”, który w 1919 roku, po poniesieniu druzgocącej porażki w wyborach, nie wychodził z redakcji swej gazety „Il Popolo d’Italia”, gotowy do dalszej walki ze swymi przeciwnikami, teraz, kiedy już zwyciężył na wszystkich frontach, wydaje się bliski śmierci, pokonany przez wroga atakującego go od wewnątrz, chorobę wrzodową.
Ta scena otwiera drugą część czarnej epopei faszyzmu spisanej przez Antonia Scuratiego w formie powieści dokumentalnej. Autor opowiada w niej o przemianie wodza w dyktatora i o tym, jak „poczwarka władzy przekształca się w motyla bezkresnej samotności”.
Najstarsi towarzysze partyjni Mussoliniego na jego oczach gryzą się ze sobą jak wściekłe psy, on jednak zdaje się nie widzieć tego, co ma obok siebie, jest wpatrzony w rzeczy odległe i okazałe, chce się mierzyć z Wielką Historią. Do rozstrzygania sporów między faszystowskimi hierarchami deleguje Augusta Turatiego, postać tragiczną, bo przywiązującą zbyt dużą wagę do przyzwoitości; zapomina, ile zawdzięcza Marghericie Sarfatti; stara się okiełznać temperament córki Eddy, wydając ją za mąż za Galeazza Ciano; generałom Badoglio i Grazianiemu powierza afrykańskie podboje przedstawiane przez faszystowską propagandę jako wiekopomną misję cywilizacyjną, a będące w rzeczywistości brudną wojną, prowadzoną także przy użyciu gazów trujących i obozów koncentracyjnych.

Tym razem autor jeszcze śmielej splata powieściową narrację z cytatami z autentycznych dokumentów dowodzących, że to, o czym pisze, zdarzyło się naprawdę. Swą opowieść prowadzi aż do roku 1932, do dziesiątej rocznicy marszu na Rzym.