Nagość i mundur. Ciało w filmie Trzeciej Rzeszy

Zamierzeniem tej książki nie było stworzenie historii politycznej, społecznej lub gospodarczej Trzeciej Rzeszy – ani nawet jej kina. Kino nazistowskie potraktowane zostało jako wielka machina wyobrażeń społecznych, która w ciągu dwunastu lat swojego istnienia wyprodukowała ponad 1100 filmów. Centralną figurę fantazji kina Trzeciej Rzeszy stanowi ciało: zamknięte w mundurze ciało niemieckie oraz nagie, monstrualne ciało obce (żydowskie, chore, kobiece). Zamknięte w mundurze ciała niemieckie miały być w stanie znieść każdą konfrontację, przetrwać każde niebezpieczeństwo i nigdy nie rozpaść się. Ciała jednak bezustannie rozpadają się na poszczególne części – twarze, gesty, dłonie i stopy – aby następnie złożyć się z powrotem w zamkniętą całość zidentyfikowaną z narodem. Żydowskie, chore i kobiece ciała to z kolei trauma, z którą nazizm usiłuje sobie na wszelkie możliwe sposoby poradzić: od prób kontroli do konieczności eliminacji wyrażonej ostatecznie w defragmentacji i degradacji martwego ciała. Jednocześnie jednak ciała niemieckie i nie-niemieckie wydają się intymnie splecione, gdy zadawana w obrazie filmowym przemoc seksualizuje się. Analiza filmów i obrazów Leni Riefenstahl, Veita Harlana, Fritza Hipplera, Hansa Scheinhoffa, filmów medycznych i propagandowych z getta warszawskiego ostatecznie składają się na opis biopolityki i seksualności nazizmu.

Jan Borowicz - kulturoznawca i psycholog, doktorant w Zakładzie Filmu i Kultury Wizualnej Instytutu Kultury Polskiej UW. Jego zainteresowania badawcze obejmują psychoanalizę, studia nad Holokaustem oraz związki ciała i obrazu. Zajmuje się także edukacją na temat kultury żydowskiej.