Odczarowanie świata Próba politycznej historii religii

Książka ta zarysowuje pewien program. Nie udaje, że jest wyczerpującą polityczną historią religii, o którą się upomina; jej cel stanowi wyłącznie stworzenie podstaw dla podobnej historii, zdefiniowanie ogólnych ram i zarysowanie perspektyw. Napisano ją, biorąc za punkt wyjścia podwójną tezę, przesądzającą o jej kształcie i dynamice narracji. Głosi ona, że mimo upartego trwania kościołów i utrzymywania się wiary życiowa trajektoria religijnego żywiołu w naszym świecie zasadniczo dobiegła końca, a niezwykła oryginalność Zachodu polega na tym, iż dokonało się tam ponowne włączenie w obręb ludzkich działań i więzi żywiołu sakralnego, który od zawsze modelował je od zewnątrz. Jeśli mamy tu do czynienia z kresem religii, jest to kres, który można stwierdzić, obserwując nie zanik wiary, lecz przemianę ludzko-społecznego uniwersum, dokonującą się nie tyle poza religią, co na jej fundamencie, poprzez całkowite odwrócenie pierwotnej religijnej logiki. Analizę tego procesu rozpadu i odwrócenia istniejącej od niepamiętnych czasów formacyjnej mocy religijnego żywiołu wysuwamy tu na pierwszy plan.

Spis treści
Michał Warchala, Marcel Gauchet o początku i końcu religii

Wprowadzenie

Część I. Metamorfozy boskości. Pochodzenie, sens i rozwój żywiołu religijnego

Historyczność żywiołu religijnego

I. Religia pierwsza, czyli rządy czystej przeszłości

II. Państwo, czyli sakralna przemiana
Hierarchia
Panowanie
Podbój
Czas osiowy

III. Dynamika transcendencji
Oddalenie Boga i rozumienie świata
Wielkość Boga, wolność człowieka
Od mitu do rozumu
Od zależności do autonomii

IV. Od zanurzenia w naturze do przekształcania natury
Dług wobec bogów, więź międzyludzka i stosunek do rzeczy
Tamten świat i zawłaszczanie świata
Ekonomia ziemskiej pełni

Część II. Apogeum i śmierć Boga. Chrześcijaństwo i rozwój Zachodu

I. Moce boskiego podmiotu
Religia wyjścia z religii
Izrael – wynalazek jedynego Boga
Jezus: bóg i człowiek
Rewolucja chrześcijańska: wiara, kościół, król
Grecy – religia rozumu
Zwrot ku równości

II. Figury ludzkiego podmiotu
Bycie-sobą: świadomość i nieświadome
Bycie-razem: rządy przyszłości
Między-sobą: wchłonięcie Innego

Żywioł religijny poza religią