Tkacze

Żaden inny utwór sceniczny nie przysłużył się bardziej sprawie międzynarodowego proletariatu aniżeli Tkacze Gerharta Hauptmanna. Przez całe dziesięciolecia dramat ten wzruszał i uświadamiał, skłaniał do zadumy i refleksji, radykalizował i jednoczył ludzi ciężkiej pracy…
Józef Kozłowski, „Pamiętnik Literacki”, 1978 r.


Wrażenie, które wywarł ten dramat, nie da się po prostu opisać. To nie sztuka robiona dla teatru, to arcydzieło twórcze opisane krwią serdeczną i dlatego na widzach tak potężne wrażenie uczyniło. Widziałem w pierwszych rzędach foteli panów z tzw. lepszej klasy ocierających łzy po kryjomu, kobiety zaś pod obuchem tego protestu głodnych i obdzieranych ze skóry były tak moralnie przybite, że to uczucie malowało się na ich twarzach.
„Naprzód”, 1904 r.


Pięćdziesiąt lat od krwawych w skutkach zamieszek temat powstania tkaczy podejmuje w swoim dramacie niemiecki pisarz Gerhart Hauptmann. Początkowo spisuje sztukę w zniemczonym dialekcie śląskim tytułując ją De Waber, jednak niedługo potem wydaje ją po niemiecku pod tytułem Die Weber. Interesujące z historycznego punktu widzenia informacje o buncie Hauptmann ma okazję uzupełnić opowieściami o pracy w zakładach tkackich i wyzysku tej grupy społecznej przekazywanymi w rodzinie, bowiem dziadek pisarza pracował w jednej z takich fabryk w Malinniku. W efekcie powstaje dzieło wybitne, stanowiące sztandarowy przykład dramatopisarstwa naturalistycznego, z całą gamą nowoczesnych rozwiązań dramaturgicznych. Mimo pierwotnego zakazu wystawiania sztuki Hauptmanna na deskach teatrów publicznych, spowodowanego licznymi kontrowersjami wokół dramatu, w dwa lata po ukazaniu się zostaje on odegrany w Deutsches Theater w Berlinie i odgrywany jest po dziś dzień w wielu teatrach europejskich. Kilkanaście lat później, w roku 1912, Hauptmann zostaje laureatem literackiej Nagrody Nobla za „wybitnie płodną i różnorodną twórczość”, a Tkacze stają się jednym z jego najbardziej znanych utworów.
Ze wstępu Magdaleny Chrobok


Gerhart Hauptmann (1862-1946) Niemiecki dramaturg i powieściopisarz. Autor licznych sztuk teatralnych w duchu naturalistycznym, z których najbardziej znane to:  Hanusia (Hanneles Himmelfahrt, 1894 r.), Florian Geyer (1895 r.), Biedny Henryk (Der arme Heinrich, 1902 r.), A Pippa tańczy! (Und Pippa tanzt, 1906 r.), a także wybitnych utworów prozatorskich, jak: Szaleniec Boży, Emanuel Quint (Der Narr in Christo Emanuel Quint, 1910 r.), Dróżnik Thiel (Bahnwärter Thiel, 1888 r.), czy Kacerz z Soany (Der Ketzer von Soana, 1918 r.). Jego utwory odzwierciedlają tragiczną sytuację najniższych warstw społecznych, biedę i głód, a także demoralizację klasy uprzywilejowanych. W późniejszych dziełach tematyka obyczajowa łączy się elementami baśniowymi. To właśnie Hauptmann przyczynił się do tego, by na deskach niemieckich teatrów dominowały tendencje naturalistyczne. W 1912 r. Gerhart Hauptmann został wyróżniony literacką Nagrodą Nobla za całokształt twórczości.