Ikebana: dzieje, myśl, percepcja

Publikacja jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym, tak obszernym i pogłębionym metodologicznie, opracowaniem na temat szkół i stylów ikebany, jej twórców, mistrzów oraz recepcji zarówno w samej Japonii, jak i na Zachodzie. W wyczerpujący sposób wychodzi naprzeciw zainteresowaniom polskich czytelników podejmując próbę przedstawienia estetyki Japonii z perspektywy badań nad kadō, czyli sztuką układania kwiatów.
Dr hab. Iwona Kordzińska-Nawrocka

Monografia prezentuje się jako wyjątkowo cenne opracowanie, oczekiwane przez polskich japonistów, kulturoznawców, historyków i adeptów sztuki układania kwiatów. Jest owocem wieloletnich, pogłebionych badań naukowych i przemyśleń Autorów na temat miejsca ikebany w kulturze japońskiej oraz jej recepcji na Zachodzie. Odznacza się wysokim poziomeme merytorycznym i wnosi dużą wiedzę do badań nad szeroką pojętą sztuką i kulturą japońską.
Dr hab. Beata Kubiak Ho-Chi

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie   11
Rozdział 1  -  Małgorzata Dutka
ZARYS DZIEJÓW IKEBANY    15
1.1. Geneza ikebany   18
1.1.1. Źródła ikebany a religie Japonii    19
1.1.2. Kwiaty w starożytnej przestrzeni świeckiej    24
1.1.3. Dekoracje kwiatowe do XIV wieku    26
1.2. Początki sztuki kompozycji – powstanie stylu tatehana    29
1.2.1. Proces laicyzacji kompozycji kwiatowych    30
1.2.2. Pierwsi mistrzowie ikebany    33
1.3. Rozwój stylu tatehana i przekazy kadensho   36
1.3.1. Wczesne przekazy o kwiatach    37
1.3.2. Ustny przekaz Sennō    39
1.3.3. Inne przekazy o kwiatach z XVI wieku    42
1.3.4. Kwiaty i herbata    43
1.3.5. Działalność Ikenobō Senkō I    45
1.4. Twórczość Ikenobō Senkō II i upowszechnienie stylu rikka   47
1.4.1. Działalność uczniów Senkō II    48
1.4.2. Popularyzacja rikka    52
1.4.3. Schyłek mody na rikka    58
1.5. Nowe koncepcje kompozycji    59
1.5.1. Traktaty o kwiatach    59
1.5.2. Nowe nurty stylów kompozycji   61
1.5.3. Moda oraz krytyka i satyra na seika   64
1.5.4. Wpływy chińskie i bunjin ike    67
1.5.5. Powstanie kanonu seika    68
1.5.6. Ikebana jako kultura codzienna    70
1.6. Ikebana w nowym systemie państwowym   72
1.6.1. Ikebana w oczach obcokrajowców    73
1.6.2. Ikebana jako przedmiot badań naukowych    78
1.6.3. Nowe style kompozycji    80
1.6.4. Dziennikarstwo i wydawnictwa oświatowe o ikebanie    82
1.6.5. Ruch stylu wolnego    84
1.6.6. Popularyzacja ikebany w Japonii i za granicą   86
1.7. U progu współczesności   88
1.7.1. Kultura dla mas, modernizm i studia nad klasyką    89
1.7.2. Ikebana popularyzowana przez cudzoziemców    91
1.7.3. Japońska promocja ikebany za granicą    94
1.7.4. Ikebana w czasach wojny    98
1.8. Okres powojenny   102
1.8.1. Od ikebany awangardowej do ikebany domowej   102
1.8.2. Zainteresowanie ikebaną w Japonii i za granicą   104
1.8.3. Tendencje artystyczne, wydawnicze i naukowe    106
1.8.4. Ikebana XXI wieku   109
Podsumowanie    112

Rozdział 2  - Inoue Osamu
PODSTAWY MYŚLI KADŌ   115
2.1. Teoria shusshō   115
2.1.1. Idee miniaturyzacji krajobrazu    115
2.1.2. Idee shasei (odtworzenia postaci)    128
2.1.3. Idea korekty   138
2.2. Teoria formy kompozycji   147
2.2.1. Idea shin (głównego elementu)    147
2.2.2. Filozofia dōgu    151
2.2.3. Idea sansai     155
2.3. Teoria szkolenia   159
2.3.1. Idee keiko (ćwiczeń)    159
2.3.2 Idee inwencji   172
Podsumowanie   183

Rozdział 3  - Kobayashi Yoshiho
IKEBANA DOMENĄ KOBIET?   191
3.1. Geneza męskich umiejętnośc   191
3.1.1. Przekazy o kwiatach i keiko     191
3.1.2. Keiko i zasady kokoroe wśród bushi     193
3.1.3. Etykieta a ikebana   197
3.1.4. Popularyzacja wśród mieszczan    199
3.1.5. Wychowanie chłopców i ich umiejętności    203
3.2. Czego mogą uczyć się kobiety   205
3.2.1. Kwiaty w życiu codziennym    205
3.2.2. Czym mogą zajmować się kobiety    207
3.2.3. Kurtyzana układająca kwiaty    209
3.2.4. Trend zwany yūgei    212
3.3. Zakres umiejętności kobiet   213
3.3.1. Umiejętności kobiet z klasy buke    213
3.3.2. Mieszczańskie spotkania przy ikebanie    215
3.3.3. Miejskie dziewczęta na służbie    218
3.3.4. Wiedza ogólna kobiet z ludu    222
3.4. Kształtowanie się roli kobiet   225
3.4.1. Cywilizacja i oświecenie a umiejętności mężczyzn i kobiet    225
3.4.2. Ewolucja tekstu Onna daigaku    226
3.4.3. Szkoły dla dziewcząt   228
3.4.4. Żeńskie szkoły chrześcijańskie   231
3.5. Kobiety a ikebana jako „kultura japońska"   233
3.5.1. Międzynarodowe wystawy przemysłowe    233
3.5.2. Pamiętniki Klary Whitney    235
3.5.3. Relacje Isabelli Bird z podróży po Japonii    238
3.5.4. Aspekt płci w dziełach Josiaha Condera    240
3.6. Ikebana przedwojenna a kobiety    241
3.6.1. Wpływ mediów    241
3.6.2. Kolonie i japońscy imigranci    245
3.6.3. Wspomnienia pani Herrigel     247
3.7. Powojenna ikebana a gender     249
3.7.1. Internacjonalizacja ikebany     249
3.7.2. „Praktyki panien młodych”     251
3.7.3. Przemiany w mediach   253
3.7.4. Powojenne Tajwan i Korea    254

Rozdział 4  - Yoshikawa Junko
RECEPCJA IKEBANY W KRAJACH ZACHODU   258
4.1. Ikebana opisana przez podróżników   260
4.1.1. Misjonarze chrześcijańscy a ikebana   260
4.1.2. Raport Takano Chōeia o ikebanie    262
4.1.3. Wizja Japończyków jako miłośników kwiatów   265
4.2. Wyobrażenie ikebany ukształtowane przez materiały wizualne   267
4.2.1. Wystawy światowe a ikebana    267
4.2.2. Import drzeworytów ukiyoe przedstawiających ikebanę    269
4.2.3. Ikebana przedstawiona w książkach na temat Japonii    274
4.3. Upowszechnienie wyobrażenia ikebany w okresie japonizmu   278
4.3.1. Kwiaty w wazonie ze Wschodu    279
4.3.2. Prostota i piękno linii    283
4.3.3. Ikebana jako element wizji Japonii    289
4.4. Opisy zasad i techniki ikebany    295
4.4.1. Opis ikebany przez Condera    295
4.4.2. Ikebana a malarze odwiedzający Japonię    298
4.4.3. Opracowania o ikebanie z czasów Condera    305
4.5. Ikebana w praktyce   307
4.5.1. Zastosowanie ikebany w aranżacji kwiatów    307
4.5.2. Nauka ikebany jako takiej   311
Podsumowanie   314
Bibliografia   316
Wykaz ilustracji   335
Chronologia ważniejszych wydarzeń   339
Wybrane terminy i nazwy własne        350
Indeks osób   359
Noty o autorach   369