Ukraina Wyrwać się z przeszłości

Opowieść Hrycaka o Ukrainie opiera się zarówno na lokalnej historii Europy, na relacji z Polską, Białorusią i Rosją, ale ma też charakter globalny, bo autor sięga do procesów politycznych i społecznych w innych zakątkach globu: Argentynie, Burkina Faso, Chile, Chinach, Niemczech, Stanach Zjednoczonych. Choć kończył pisać tę książkę w pierwszych miesiącach wojny, skupiał się w równym stopniu na zjawiskach politycznych, ekonomicznych, społecznych i językowych. Pisana przez niego historia okazuje się niezwykle nowoczesna, łącząc znane nam wątki i nurty, to tutaj Hrycak rozprawia się z dziedzictwem pańszczyzny, szuka korzeni ukraińskiego antysemityzmu, studiuje wszystkie odcienie nacjonalizmu, rozdziela język, naród i ziemię. Mierzy się z innymi badaczami i teoriami, a ich ostatecznym weryfikatorem staje się rzeczywistość wojenna, towarzysząca pisaniu.
Między rozdziały, opowiadające o historii Ukrainy od chrztu kijowskiego księcia Włodzimierza w 988 roku aż po początek agresji Rosji w 2022 roku, Hrycak wprowadza krótsze eseje, skupione na wybranych tematach, przecinających historię: zboże, pieśni, pogranicze, przemoc, język. Splatają się one w jedną barwną, dramatyczną, wciągającą historię, w której – jak nakazuje Albert Camus – Hrycak staje zawsze przeciwko katom, a po stronie ofiar i bohaterów. Linie frontu przecinają się tu nadzwyczaj często, terminy tracą swą jednoznaczność, spirala przemocy nakręca się jak w żadnym innym miejscu na świecie, Ukraina po wielokroć staje się terenem eksperymentów – etnicznych, politycznych, ekonomicznych, jądrowych – ten nakaz moralny wyprowadzony ze słów autora „Upadku” wyznacza zatem azymut opowieści.
W odróżnieniu od innych badaczy Hrycak nie zwraca się w przeszłość, a kieruje swój wzrok ku przyszłości, pisząc dla ludzi, którzy swoje szlify obywatelskie zdobyli na Majdanie lub Euromajdanie. Stawia pytania nie o tożsamość i formowanie narodu, ale o szanse i sposoby modernizacji Ukrainy.  
Stroni od pamięci historycznej, wierząc, że wyjście poza stereotypy daje tylko przyjrzenie się faktom – jak bardzo bolesne by nie były. W jego opowieści szeroki plan sprawia, że rozmaite zdarzenia, traktowane jako lokalne i właściwe tylko Ukrainie, nagle stają się częścią większej całości: procesów globalizacji i modernizacji, przetaczających się przez świat przynajmniej od odkrycia Ameryki.
To jest książka, która o pewnych skomplikowanych zjawiskach mówi otwarcie, tutaj Janukowycz jest byłym kryminalistą, a Putin – byłym kagiebistą, który nie wierzy w szczerość jakiegokolwiek oddolnego ruchu politycznego.

Jarosław Hrycak – ukraiński historyk, intelektualista publiczny,profesor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie, dyrektor Petro Jacyk Program for the Study of Modern Ukrainian History and Society. Wykładał również na Uniwersytetach: Columbia, Harvardzie i Central European University. Założyciel i redaktor naczelny czasopisma „Ukraina Moderna” i autor licznych publikacji z zakresu historii współczesnej. W latach 2014–2022 jeden z dyrektorów Niemiecko-Ukraińskiej Komisji Historycznej. W latach 2010–2020 Jarosław Hrycak często pojawiał się na liście stu najbardziej wpływowych Ukraińców. Wielokrotnie wyróżniany zarówno w Ukrainie, jak i za granicą za osiągnięcia naukowe oraz działalność publiczną, między innymi: Medalem Bene Merito (Polska, 2009) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP (Polska, 2014), Nagrodą Polskiego Towarzystwa Historycznego za szczególne osiągnięcia naukowe (2010),nagrodą Anton Gindely-Preis für Kultur und Geschichte Mittel-, Ostund Südosteuropas (Austria, 2010), Nagrodą Rady Miasta Krakowa im. Stanisława Vincenza (Polska, 2016)