Wśród Unitów na Podlasiu

Wśród unitów na Podlasiu to opowieść jezuity ks. Jana Urbana, który udał się na Podlasie w bardzo niebezpieczną, ale równie upragnioną misję duszpasterską do prześladowanych Unitów. Służył im w zwyczajnej posłudze kapłańskiej: chrzcił, spowiadał, sprawował Msze Święte, przyjmował do tercjarstwa, jednakże okoliczności misji nadają jej nadzwyczajnego charakteru – swoje nazwisko i kapłaństwo ukrywał pod tożsamością agenta handlowego, unickie kościoły musiał zamienić na chłopskie chaty, plebanie na stodoły, normalną porę nabożeństw na tajne noce spotkania.

Czytelnik, sięgając po te zapiski - wydane po raz pierwszy w 1923 r, ponownie opublikowane w przeżywanym jubileuszu 150-lecia męczeństwa Unitów Podlaskich - wielokrotnie będzie się wzruszał czy przeżywał napięcie i znój, jaki nieustannie towarzyszył duszpasterzowi, który opisuje swoje dwie duszpasterskie podróże na Podlasie, jak i wszystkim, którzy uczestniczyli w sprawowanych nabożeństwach bądź pomagali mu w ukrywaniu się i odwiedzaniu wielu miejscowości. Zaś proroctwem okazały się słowa autora: Zaiste, historia Kościoła będzie się mogła pochlu­bić ludem podlaskim.