Własne oczy

Piotr Matywiecki (ur. 1943), jeden z najwybitniejszych polskich poetów i krytyków literackich, wyróżniany i nominowany do głównych nagród literackich (Nike, Gdynia, Silesius), autor takich wybitnych tomów poezji, jak Ta chmura powraca, Powietrze i czerń czy Którędy na zawsze, aktywny w działalności politycznej opozycji z czasów „Solidarności”, przez całe dekady interesował się sztuką w kontekście jej związków z literaturą. Autora fascynują wzrok, ten „najbrdziej samotny ze zmysłów”, i „nadwyżka widzialności”, która znajduje sobie miejsce w słowie. Niniejszy zbiór obejmuje eseje o twórcach z rozmaitych dziedzin sztuki i o pisarzach w jednym wspólnym „uniwersum wzroku-i-słów”. Oczu i ust? „Homer – poeta. Homer – malarz”: w tej formule autor zawarł jedną stronę relacji sztuka–literatura. Oczy jednak są też siłą motoryczną rąk rzeźbiarzy: Henry’ego Moore’a, Auguste’a Rodina, malarzy: Jana Tarasina, Jana Cybisa, Tadeusza Makowskiego, grafika Józefa Gielniaka i innych, o których pisze Matywiecki. Ujrzane dzieła artystyczne inspirują słowo jak w wierszach poetów o rzeźbach Henry’ego Moore’a. W uniwersum obiegu oczy-usta-oczy niejako synestetycznie mowa „widzi” jeszcze inaczej niż oczy. Chcemy widzieć „oczami mowy”, mowy bezpośredniej jak spojrzenie – w tym żarliwym pragnieniu bezpośredniości tkwi sens zebranych tu esejów.