Tragiczne dzieje literatury

Niewiele było w XX wieku dzieł o literaturze porównywalnych z tym dokonaniem szwajcarskiego badacza Waltera Muschga (1898–1965). Pomnikowe „Tragiczne dzieje literatury” ukazały się na przełomie lat 40. i 50. ubiegłego stulecia i stanowią do dziś obowiązkową lekturę dla wszystkich, którzy chcą się zbliżyć do ducha europejskiej literatury. Dzieło Muschga nie ma charakteru podręcznika dla literaturoznawcy, ale zawiera niezwykle świeże, odkrywcze, niekonwencjonalne spojrzenie na jej historię. Za pomocą swojej archetypicznej klasyfikacji – pisarz jako prorok, jasnowidz, pieśniarz, kuglarz itd. – inaczej, niekiedy prowokacyjnie, porządkuje przestrzeń historii literatury. Wywodząc pisarstwo z tradycji szamańskiej i magicznej, stawia w centrum genialnego twórcę jako postać „w cierniowej koronie”. Dla Muschga nie tyle cierpienie jest źródłem literatury, ile nieuchronna tragiczność samego pisania. Ten pogląd zilustrowany ogromnym materiałem niezrównanego erudyty każe czytelnikowi na nowo przemyśleć swój obraz natury i dziejów twórczości literackiej. Choć autor skupia się głównie na literaturze niemieckojęzycznej – z sensacyjnie ukazaną postacią Goethego w centrum – wymowa jego myśli jest uniwersalna. Jednocześnie patosowi pogańskiego „uświęcenia” towarzyszy pełna ironii bogata warstwa anegdotyczna o pisarzach i życiu literackim, dziś już wyparta z podręczników przez surowy ryt strukturalistycznej ascezy.