Jak mówić o miejscach w których się nie było

Niniejsza książka dotyczy sytuacji, gdy trzeba się wypowiedzieć o miejscu, w którym się nie było.

Pierre Bayard (ur.1954), profesor literatury w Paryżu, jest autorem ponad dwudziestu książek o bardzo specyficznym charakterze krytyki "zaangażowanej" i "interwencyjnej". Jeden wątek to analizy powieści kryminalnych i innych utworów (Hamlet) wykazujące, że autor (Agatha Christie, Conan Doyle) niewłaściwie, w świetle danych fabuły, zidentyfikował przestępcę. W kilku innych publikacjach Bayard doradza czytelnikowi, jak się zachować w określonych okolicznościach kulturowych. Niniejsza książka dotyczy sytuacji, gdy trzeba się wypowiedzieć o miejscu, w którym się nie było. Tak się dzieje nie tylko podczas spotkań towarzyskich, lecz także wszędzie tam, gdzie wymagane jest alibi ( cudzołóstwo, przestępstwo). Ten temat jest dla autora okazją do przejrzenia dzieł klasyków opisujących kraje, których w rzeczywistości nie odwiedzili. Bayard demaskuje Marco Pola opisującego Chiny, do których prawdopodobnie nawet się nie wybrał, Chateaubrianda, który zmyślił relacje z podróży po Ameryce, Karla Maya, który nigdy nie dotarł na Dziki Zachód. Prowokacyjna teza książki głosi jednak, że wbrew popularnej metodzie obserwacji uczestniczącej fizyczna obecność w danym miejscu nie decyduje o walorach jego opisu, a lepsze wyniki zapewnia metoda "obserwacji z dystansu". Choć Blaise Cendrars bez wątpienia nigdy nie jechał koleją transsyberyjską, jego słynny poemat - relacja z tej podróży - okazał się przełomowy dla XX-wiecznej poezji.