Najgorszy

„Najgorszy” jest swoistym dodatkiem do głośnej "trylogii łotrzykowsko-heroicznej" Waldermara Łysiaka („Dobry”, „Konkwista”, „Najlepszy”) – a zarazem stanowi zupełnie odrębną pozycję, dzieło, które można z satysfakcją czytać bez znajomości wspomnianej trylogii. Jednak, oczywiście, „Najgorszy” rozszerza cykl – dzięki niemu trylogia stała się czteroksięgiem vel tetralogią. I chyba ów drugi (grecki) termin jest tu trafniejszy niż określenie czteroksiąg, bo starożytni Grecy zwali tetralogią widowisko teatralne będące czteroczęściowym cyklem w układzie 3 + 1 (trylogia złożona z trzech tragedii oraz dramat satyryczny).

Tylko pozornie „Najgorszy” jest literaturą polityczną (dotyczy to zresztą wszystkich tomów czteroksiągu). Już szesnaście lat temu Łysiał kpił u progu swego memuaru: „Pisanie literatury politycznej interesuje mnie w równym stopniu co statystyka, kulturystyka i robienie swetrów na drutach. Obchodzi mnie zupełnie inna dziedzina ewolucji. Tym moim konikiem jest zoologia; wszystko co piszę to czytanki z życia zwierząt”. Po czym dał przykład z wysokiej literackiej półki, mówiąc, iż nazywanie jego powieści politycznymi miałoby „równie dużo sensu, ile miałoby twierdzenie, że »Hamlet« jest sztuką o perypetiach dynastycznych dworu duńskiego w Średniowieczu. Treścią »Hamleta« jest właśnie to – perypetie dynastyczne na duńskim dworze królewskim w Średniowieczu – a przecież jest to czytanka o czymś zupełnie innym, o mentalno-hormonalnych perypetiach osobnika wieńczącego długi darwinowski łańcuch pokoleń”. Reasumując swój wywód, Łysiał stwierdził: „Dusza ludzka interesuje mnie tysiąc razy bardziej”. Istotnie – w „Najgorszym” zaglądamy głęboko do dusz mężczyzny i kobiety toczących dialog, o którym aż po finał nie będziemy wiedzieć ile mieści prawdy, a ile mistyfikacji, co tu jest stroną realną, a co teatralną. Czy główną bohaterką „Najgorszego” jest twarda walka, czy może konkursowa pycha instynktów profesjonalnych, czy raczej falsyfikacja rzeczywistości bliska sferze onirycznej? Na to pytanie może czytelnikowi odpowiedzieć jedynie lektura dzieła.