Górne i durne Na Murmań

Pierwsza część niniejszej książki – Górne i durne – to wspomnienia żołnierza, z humorem i nostalgią opisujące dzieciństwo i młodość, które upływały mu w polskim dworze kresowym. Panicz z Teodorowa, z rozbrykanego urwisa wyrastający na młodego mężczyznę, przeżywa wiele przygód, nawiązuje pierwsze przyjaźnie, wyrusza na pierwsze polowania, dosiada rączych koni i zakochuje się w pięknych pannach z okolicy. W sielską atmosferę domu, położonego wśród malowniczych litewskich pól i lasów, wkrada się jednak widmo katastrofy…

Daleki Murmań „zakuty w obręcz lodów, odgrodzony od świata pasem podmokłych lasów – tułaczom z I i II Korpusu Wschodniego, insurgentom z karpackiej II Brygady wydawał się marzonym kresem ich ciężkiej po bezmiarach Rosji wędrówki”. Tam w roku 1918 formowano polskie oddziały pod wodzą gen. J. Hallera i tam właśnie zdążała grupka żołnierzy dowodzona przez Autora. Ich pełna niebezpieczeństw podróż przez ogarnięty wojną i rewolucją Wschód ukazana została w drugiej części, zatytułowanej Na Murmań.


Zdzisław Chrząstowski (1891-1939) - podczas I wojny światowej walczył w szeregach 1 pułku ułanów, z którym brał udział w bitwie pod Krechowcami. Następnie służył w I Korpusie Polskim w Rosji, a po jego kapitulacji, w maju 1918 r. przedostał się na Murmań, gdzie zaprzyjaźnił się ze znanym pisarzem i poetą Eugeniuszem Małaczewskim, autorem słynnego "Konia na wzgórzu. Do Polski powrócił z Błękitną Armią. Walczył w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. lata międzywojenne poświęcił kształceniu się i służbie wojskowej, m.in. dowodził 4 Pułkiem Ułanów Zaniemeńskich w Garnizonie Wilno. Kiedy wybuchła II wojna światowa, był oficerem do zleceń dowódcy Armii "Łódź" gen. dyw. J. Rómmla. Zginął 6 września podczas bombardowania Kwatery Głównej Armii "Łódź" przy ul. Zgierskiej 133.