Wolna Dzieciństwo i koniec świata w Albanii

W Albanii, kraju, który na kilkadziesiąt lat zamknął się szczelnie w swoich granicach, ideały komunistyczne oficjalnie zastąpiły religię, a terror i prześladowania polityczne stały się codziennością. Ale dla Lei to był dom – bezpieczne miejsce, gdzie wszyscy ludzie są równi, sąsiedzi pomagają sobie nawzajem, a dzieci mają zbudować lepszy świat. Z cokołów na swoich młodych wyznawców spoglądali dobrotliwie wujek Stalin i wujek Hoxha.

W grudniu 1990 roku wszystko się zmieniło. Pomniki starych wodzów zostały obalone, a nowych przywódców ludzie mogli wybrać sami. Wolno im było wierzyć, w co tylko chcieli, i nie musieli się już obawiać wścibskich spojrzeń i zbyt cienkich ścian. Ale wkrótce kolejne zakłady pracy zaczęły się zamykać, piramidy finansowe doprowadziły państwo do ruiny, a na ulicach wybuchły zamieszki. Tysiące osób uciekło do Włoch tylko po to, by po poniżającej procedurze musieć wrócić do swojego wolnego kraju, który nie miał im wiele do zaoferowania.

Lea Ypi z wnikliwością i humorem opisuje dorastanie wśród politycznych wstrząsów, odkrywanie rodzinnych sekretów (o arystokratach, byłych premierach, więźniach politycznych i donosicielach), poszukiwanie prawdy ukrytej między ideałami i rzeczywistością, a przede wszystkim próby zrozumienia, co tak naprawdę oznacza być wolnym.

Rozpoznałam w tej książce siebie. Przypomniała mi, że niewinne dzieciństwo nie istnieje. Socjalizm zaglądał dzieciom do piaskownicy i pomiędzy pluszowe misie. Wnikał pod skórę wcześnie i głęboko. Nawet po latach nie sposób wyrzec się tamtej wiary w idealny świat. Nie, jeśli się było dzieckiem transformacji – ery nagłego końca świata i wybuchu wielkich obietnic.
Paulina Wilk

Cierpki i czuły pamiętnik z dzieciństwa będący jednocześnie wnikliwą diagnozą społeczną i refleksją nad tym, co znaczy dobre życie. Wartka lektura, której ślad zostaje w czytelniku na długo – tak jak widmo Marksa krążące nad Europą.
„The New Yorker”

Magiczna, ponadczasowa i ważna opowieść o tym, jak naprawdę wyglądało życie w komunizmie. Książka Ypi obnaża naturę tajnego państwa policyjnego, opartego na kompromisach, strachu i zdradzie, ale również podnosi na duchu, przypominając, jak wiele może znieść człowiek.
„Financial Times”

Najwnikliwsza z książek o skomplikowanym okresie „przejściowym” po komunizmie. Błyskotliwe wspomnienia Ypi to też historia społecznej dezorientacji i opowieść o następstwach przepalenia się bezpieczników strzegących codzienności. „Wolna” to nie tyle pocztówka z czasów zimnej wojny, ile z przyszłości – wizja tego, co może czekać każde społeczeństwo.
„Washington Post”

Lea Ypi poruszająco wspomina dorastanie w burzliwych czasach, a także otwarcie pyta o to, co naprawdę znaczy „być wolnym”.
„Financial Times”

„Wolna” Lei Ypi to pięknie napisana relacja z życia w rozpadającym się albańskim stalinizmie oraz opowieść o chaosie i szoku wywołanych rozpadem ZSRR. Za pomocą historii osobistej i analizy systemu, w którym się wychowała, autorka zadaje trudne pytania o naturę wolności.
„Guardian”

Zdumiewająca i głęboko poruszająca książka o dorastaniu w ostatnim bastionie stalinizmu. Ten obcy świat widzimy oczami dziecka, a wszystko, co z tej perspektywy wynika – zachwyt i komiczne nieporozumienia – sprawia, że tekst oczarowuje od pierwszej do ostatniej strony.
„Sunday Times”

„Wolna” łączy przenikliwą obserwację, zniuansowaną analizę polityczną i cudowne poczucie humoru.
Stuart Jeffrie, „Guardian”