Szoszoni Mistrzowie sztuki przetrwania

Szoszoni nie wzbudzali dotąd większego zainteresowania. Gdyby nie fascynująca historia nastoletniej Sacagawei, być może szersza społeczność nigdy by o Szoszonach nie usłyszała. Prowincjonalne umiejscowienie oraz skromna kultura materialna nie wpływały na atrakcyjność ich postrzegania. Chociaż potrafili zagrozić indiańskim sąsiadom, to byli raczej pokojowo nastawieni do białych przybyszów. Mało tego, trwając przy tubylczej wizji świata, chcieli jednocześnie żyć na modłę białego człowieka. Dlatego tak długo, jak to było możliwe, pokornie usuwali się z drogi osadnikom i żołnierzom, a z drugiej strony wychodzili naprzeciw wszelkim przejawom dobrej woli i współpracy. Taka tendencja nie mogła przyczynić się do wykreowania charyzmatycznych i porywczych przywódców gotowych walczyć na śmierć i życie z najeźdźcą. Szoszoni nie byli i nie są ludem wyjątkowym. A jednak jest coś wielkiego i fascynującego w ich historii oraz kulturze, jak również w aktualnej sytuacji. Zdumiewa już nawet fakt, że ów lud, chociaż niewielki liczebnie, zajmował tak rozległy obszar kontynentu. Szacuje się, że na początku XIX wieku na powierzchni ponad 400 tys. km2 mieszkało zaledwie około 8 tys. Szoszonów. Dzięki naturalnej, geograficznie uwarunkowanej izolacji, ich ojczyzna stosunkowo późno została odkryta przez kolonizatorów. Niegościnne dla obcych pustynie, półpustynie i góry dość długo pozwalały Szoszonom zachować względnie niezakłóconą ciągłość kultury. Jeszcze w latach trzydziestych ubiegłego stulecia niektórzy Szoszoni z Nevady prowadzili tryb życia w dużym stopniu przypominający życie ich pradziadów. Dzięki umiejętnemu, zrównoważonemu korzystaniu z ziemi, potrafili nie tylko przeżyć, ale i rozwijać się. Z pokorą i wdzięcznością przyjmowali wszystkie dary natury - nasiona, owoce i korzonki roślin, owady oraz ich larwy, gady, ryby i drobne ssaki. Aby racjonalnie gospodarować zapasem kalorii, Szoszoni unikali przepracowania. Odpoczynek i umiarkowana rozrywka dominowały w ich czasie wolnym, którego z konieczności mieli całkiem sporo. Byli to więc ludzie weseli, pozytywnie nastawieni do życia. Wydaje się, że najważniejsze dla nich było przetrwanie, a po nim - zwyczajnie święty spokój. Chociaż przed przybyciem białych ich egzystencja nie była idealna, to jednak najazd obcych im kulturowo ludzi rozpoczął okres długotrwałej tragedii. Kiedy przybysze ze wschodu bezmyślnie niszczyli skromne roślinki i rachityczne drzewka, tym samym niszczyli samych Szoszonów. Zachwiana, delikatna równowaga środowiska naturalnego odbijała się na codziennej egzystencji Indian, którzy zaczęli cierpieć permanentny głód. Gdy mieli okazję, prosili o żywność napotykanych ludzi. Dla wielu białych stanowili odrażający widok. Trzeba było dziesięcioleci, aby pojawili się ludzie zdolni w obdartych biedakach dostrzec znamienitych mieszkańców Wielkiej Kotliny, a zarazem niekwestionowanych mistrzów sztuki przetrwania.