Metaetyka nowa rzecz czy nowe słowo

W lubelskiej szkole filozoficznej ks. Tadeusz Styczeń wykonał olbrzymią prace na rzecz określenia pozycji tradycyjnej etyki tomistycznej w konstruktywnej i dialogicznej konfrontacji ze światem dwudziestowiecznych teorii etyki, ujętych w granicach nowej subdyscypliny etycznej zwanej „metaetyką”. Jego krytyczne badania metaetyczne nie pozostały w rezultacie bez wpływu na metodologiczną reorientacje etyki w swoim środowisku, respektującą jednak ramy arystotelesowsko-tomistycznej tradycji. Tom metaetyczny stanowi niezbędny fundament dla zrozumienia natury tej reorientacji oraz analizy dalszych wątków tematycznych twórczości Stycznia. Traktuję wybór tekstów zawartych w niniejszym tomie jako z jednej strony zarys ewolucji myśli etycznej ks. Stycznia, z drugiej jako obraz otwierania się ufundowanej w tradycji klasycznej etyki na współczesne spory metaetyczne. Owoc tego otwarcia jawi się czytelnikowi całego dorobku reprezentatywnego lubelskiego etyka z KUL-u jako interesujący i płodny także na kolejnych piętrach refleksji etycznej. Uznanie budzi też konsekwencja w różnicowaniu perspektywy etycznej i teologiczno-moralnej, a także - jak się wydaje słuszna - postawa troski o równowagę otwarcia na potrzebę zrozumienia nowych trendów w etyce oraz respektu dla tego, co zachowuje ważność metodologiczną i moralną w dłuższym dystansie historycznym. Etyka szkoły Lubelskiej jest zjawiskiem zbyt ważnym w polskiej filozofii i etyce, by jej czołowy reprezentant nie miał szansy oddziaływać na kolejne pokolenia całością swojej uporządkowanej i rzetelnej metodologicznie refleksji etycznej. Waga tej refleksji polega przede wszystkim na zdolności trafiania do środowisk o różnej orientacji światopoglądowej, wnoszenia do tej debaty wrażliwości na humanistyczną/personalistyczną empirię moralną, na prawdę i logikę dyskursu etycznego.

Prof. dr hab. Ryszard Wiśniewski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Zarysowana teoria etyki sama broni swych podstaw i wszystkie procedury badawcze mają swoje uzasadnienie w treści doświadczenia „datum morale”. Dopiero wtórnie, interpretacyjnie można mówić, że jest to etyka personalistyczna, realistyczna itd. W polskiej, i nie tylko, literaturze przedmiotu trudno byłoby znaleźć pracę o tak wnikliwym, całościowym i kompetentnym opisie etyki, w jej merytoryczno-formalnym zarysie. Autor osiągnął ten poziom nie tylko dzięki swoim badawczym kompetencjom, ale także dzięki swoim niezwykle twórczym, zaangażowanym „wglądom” w strukturę moralności i w te fakty, które stanowią o jej specyfice. Może właśnie dlatego o tak skomplikowanych kwestiach ks. Styczeń pisze w sposób bardzo jasny, precyzyjny i uporządkowany, a zarazem „dający do myślenia”. Tak znakomite i kompetentne studia i artykuły, jakie zostały zawarte w niniejszym tomie dzieł ks. Tadeusza Stycznia są doskonałym i niedościgłym wzorem, jak należy uprawiać etykę i jak trzeba pisać o niej.

Prof. dr hab. Ewa Podrez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie